Η Κετογενική Δίαιτα, γνωστή και ως ΚΕΤΟ, είναι, με απλά λόγια, μια μεταβολική διατροφική προσέγγιση, πλούσια σε φυσικά λίπη, με πολύ χαμηλούς υδατάνθρακες και μέτρια πρωτεΐνη, με την οποία εκπαιδεύεται ο οργανισμός να παράγει ενέργεια από το λίπος αντί από την γλυκόζη.

Η δίαιτα ΚΕΤΟ χρησιμοποιήθηκε στο παρελθόν ως εναλλακτική στα φάρμακα λύση στην αντιμετώπιση κάποιων ασθενειών. Σύμφωνα με δημοσίευμα της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Harvard University, τον 19ο αιώνα η Κετογενική Δίαιτα αποτελούσε μια συνήθη προσέγγιση για τον έλεγχο του διαβήτη ενώ στις αρχές του 20ου αιώνα χρησιμοποιήθηκε αποτελεσματικά στην θεραπεία της επιληψίας παιδιών τα οποία δεν ανταπόκρίνονταν στα φάρμακα. Επίσης δοκιμάστηκε σε κάποιες περιπτώσεις καρκίνου, διαβήτη, συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών και νόσου Αλζχάϊμερ.

Για αρκετά χρόνια μπήκε στα συρτάρια χάριν φαρμακευτικών προσεγγίσεων, για να επανέλθει τις τελευταίες δεκαετίες, κυρίως ως αποτελεσματική θεραπεία για αντιμετώπιση της παχυσαρκίας.

Η βασική φιλοσοφία της ΚΕΤΟ με απλά λόγια

Τα βασικά χαρακτηριστικά της ΚΕΤΟ είναι οι δραστικά μειωμένοι υδατάνθρακες, η μέτρια ποσότητα πρωτεΐνης και το μεγάλο μερίδιο (τυπικά 70%-80%) που δίνεται στις φυσικές πηγές λίπους στην καθημερινή διατροφή.

Θα προσπαθήσω να εξηγήσω απλά, χωρίς πολύπλοκους επιστημονικούς όρους, για να γίνει εύκολα κατανοητή στον καθένα, την επιστημολογική βάση της ΚΕΤΟ. Αυτή στηρίζεται στη θεωρία ότι αν στερήσουμε τον οργανισμό μας από την γλυκόζη, που παράγεται από τους υδατάνθρακες στην διατροφή μας, και είναι το βασικό καύσιμο για την παραγωγή ενέργειας, τα κύτταρα μας θα αναγκαστούν να χρησιμοποιήσουν ένα εναλλακτικό καύσιμο, τις κετόνες, οι οποίες παράγονται από το αποθηκευμένο λίπος στο σώμα.

Έτσι, με την δραστική μείωση των υδατανθράκων, το σώμα προσωρινά χρησιμοποιεί ως καύσιμο τη γλυκόζη που είναι αποθευμένη στο συκώτι και στους μύες. Μετά από 3-4 μέρες, και αφού τα αποθέματα της γλυκόζης στο σώμα έχουν πλέον εξαντληθεί, μειώνονται τα επίπεδα της ορμόνης ινσουλίνης στο αίμα και το σώμα αναγκάζεται να αρχίσει να χρησιμοποιεί το λίπος στην θέση της γλυκόζης. Αυτό γίνεται με την βοήθεια του συκωτιού το οποίο μετατρέπει το λίπος σε κετόνες για να χρησιμοποιηθούν ως καύσιμο.

Κανονικά η μετατροπη από τη γλυκόζη στις κετόνες χρειάζεται 4-6 εβδομάδες για να σταθεροποιηθεί. Η περίοδος αυτή μπορεί να επηρεάσει την απόδοση των αθλητών γι’ αυτό κάθε προσπάθεια εφαρμογής μιας δίαιτας ΚΕΤΟ θα πρέπει να προηγηθεί αρκετά της έναρξης αθλητικών δραστηριοτήτων.

Φυσική Διατροφική Κέτωση, όχι ‘κακή’ Κετοξέωση

Αυτή η συσσώρευση των κετόνων στο αίμα ονομάζεται διατροφική κέτωση, και είναι μια φυσική μεταβολική κατάσταση που συμβαίνει σε υγιή άτομα, όπως κατά την διάρκεια αποχής από το φαγητό (νηστεία) ή κατά την διάρκεια του ύπνου ή και μετά από πολύ έντονη άσκηση. Η διατροφική κέτωση είναι διαφορετική από την ‘κακή’ κετοξέωση που συμβαίνει στον μη ελεγχόμενο διαβήτη.

Παρά ταύτα οι ειδικοί συστήνουν προσοχή στους πιθανούς κινδύνους από υπερβολική αύξηση των κετόνων αν η ΚΕΤΟ δεν ακουλουθηθεί σωστά και δεν υπάρχει σωστή επίβλεψη του ατόμου από κάποιον Ειδικό Διατροφολόγο. Επίσης άτομα με υποκείμενα προβλήματα υγείας θα πρέπει να πρέπει να συμβουλεύονται τον θεράποντα ιατρό τους πριν ακολουθήσουν μια ΚΕΤΟ δίαιτα.

Έρευνες: Πόσο αποτελεσματική είναι η ΚΕΤΟ

Διάφορες έρευνες έδειξαν ευεργετικές μεταβολικές επιδράσεις, όπως μείωση του βάρους, βελτίωση της αντίστασης στην ινσουλίνη, των επιπέδων της πίεσης του αίματος, της χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων. Επίσης η χαμηλή πρόληψη υδατανθράκων ενεργοποίησε τις ορμόνες ινσουλίνη και γκρελίνη που βοήθησαν στην μείωση της όρεξης και της βουλιμίας. Οι έρευνες διαπίστωσαν ρόλο των κετόνων στη μείωση της πείνας καθώς και αντικατάσταση του λίπους με μυϊκή μάζα, μερικώς εξαιτίας των μειωμένων επιπέδων της ινσουλίνης.

Τα τελευταία χρόνια φαίνεται να κερδίζει έδαφος η θεωρία που θέλει τον καρκίνο ως μεταβολική ασθένεια. Με βάση αυτή την θεωρία η ΚΕΤΟ μπορεί να ελέγξει την ανάπτυξη και μετάσταση του καρκίνου μέσα από τον περιορισμό της ανάπτυξης των καρκινικών κυττάρων. Επειδή τα καρκινικά κύτταρα δεν έχουν, όπως τα υγιή κύτταρα, τους μηχανισμούς να κάνουν την αλλαγή καυσίμου από γλυκόζη σε λίπος (κετόνες), με την εφαρμογή της ΚΕΤΟ στερούνται την γλυκόζη και πεθαίνουν. Οι επιστήμονες υποστηριχτές αυτή της θεωρίας πιστεύουν ότι μεγάλο ποσοστό των καρκίνων θα μπορούσε να προληφθεί με την Κετογενική διατροφή, ενώ έρευνες δείχνουν ότι η ΚΕΤΟ μπορεί να ενισχύσει τα αποτελέσματα της χημειοθεραπείας και ραδιοθεραπείας.

Δεν υπάρχει μια ‘τυπική’ ΚΕΤΟ

Η ΚΕΤΟ έχει πολλές παραλλαγές ανάλογα με τον βαθμό αυστηρότητας στην αποφυγή των υδατανθράκων. Γενικά μια μέτριας έντασης ΚΕΤΟ, που είναι και η πιο δημοφιλής, κυμαίνεται στην πιο κάτω αναλογία λίπος/υδατάνθρακες/πρωτεΐνη από την καθημερινή ποσότητα θερμίδων που προσλαβάνονται

70%-80% λίπος (περίπου 165 γρ. λίπος)

5%-10% υδατάνθρακες (περίπου 40γρ υδατάνθρακες)

10%-20% πρωτεΐνη (περίπου 75 γρ πρωτεΐνη)

Συμπερασματικά…

• Ακολουθούμε την ΚΕΤΟ για όσο διάστημα χρειαστεί, είτε για να χάσουμε βάρος είτε για να βοηθήσουμε το σώμα να απαλλαγεί από κάποια προβλήματα υγείας.
• Μετά είναι καλά να ακολουθήσουμε ένα πιο ελαστικό πρόγραμμα με μια μικρή αύξηση των υδατανθράκων και της πρωτεΐνης και μείωση του λίπους.
• Σίγουρα οι υδατάνθρακες θα πρέπει να καταναλώνονται πάντα με μέτρο διότι στις πολιτισμένες χώρες γίνεται υπερκατανάλωση τους και έχουν συνδεθεί με πολλά σοβαρά προβλήματα υγείας.
• Με την πρωτεΐνη επίσης θα πρέπει να έχουμε ένα μέτρο και να μην το παρακάνουμε. Η ποσότητα πρωτεϊνούχων τροφών που καταναλώνουμε καθημερινά εξαρτάται και από τον τρόπο ζωής μας, τη φυσική μας κατάσταση, πόση άσκηση κάνουμε, την ηλικία, την κατάσταση των νεφρών μας και άλλους παράγοντες διαφορετικούς σε κάθε άνθρωπο.
• Τα φυσικά αγνά λίπη είναι πολύ σημαντικά στην διατροφή μας και είναι καλό να καταλαμβάνουν ένα μεγάλο ποσοστό του καθημερινού πιάτου (εκτός αν υπάρχουν λόγοι υγείας που τα περιορίζουν).

Δείτε εδώ μια απλή τύπου-ΚΕΤΟ δίαιτα με την οποία μπορείτε να ξεκινήσετε να αλλάζετε σταδιακά την διατροφή σας

Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνούμε ότι κάθε άνθρωπος είναι μια διαφορετική βιοχημική μοναδικότητα και ένας τρόπος διατροφής που ωφελεί ένα άτομο μπορεί να βλάπτει ένα άλλο. Είναι σωστό να συμβουλευόμαστε τους Ειδικούς, όπως Ειδικό Διατροφολόγο της Θεραπευτικής Διατροφολογίας ή της Κλινικής Διατροφολογίας που μπορεί να μας καθοδηγήσει σωστά ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες του καθενός.