Το σίδηρο είναι ένα ζωτικό μέταλλο για τον ανθρώπινο οργανισμό και η ανεπάρκεια του προκαλεί αρκετά, και σοβαρά, προβλήματα υγείας. Και το αντίθετο όμως, τα πολύ ψηλά επίπεδα σιδήρου για μεγάλο χρονικό διάστημα είναι επίσης επικίνδυνα για πολλά όργανα του σώματος μας όπως η καρδιά, το συκώτι, οι αρθρώσεις, και το πάνγκρεας μας. Γι αυτό ακολουθούμε τη σωστή διατροφή και τρόπο ζωής για να έχουμε πάντα τα κανονικά επίπεδα αυτού του πολύτιμου μετάλλου στον οργανισμό μας.

Πρόσφατη έρευνα βρήκε ότι τα χαμηλά επίπεδα σιδήρου στο αίμα (σιδηροπενική αναιμία) μπορεί να αποτελέσουν προγνωστικό δείκτη για την εμφάνιση αιφνίδιας νευροαισθητηριακής απώλειας ακοής (SNHL–Sensorineural hearing loss). Η SNHL έχει σχέση με βλάβη στον κοχλία και στις νευρικές οδούς από το εσωτερικό αυτί στον εγκέφαλο, και χαρακτηρίζεται από ξαφνική απώλεια της ακοής μέσα σε λιγότερο από 72 ώρες.

Η απώλεια ακοής αποτελεί ένα σοβαρό πρόβλημα ιδιαίτερα ανάμεσα στους άνδρες, το οποίο επιδεινώνεται με την γήρανση. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, 40-60% των ενηλίκων άνω των 65 ετών έχουν κάποιο πρόβλημα ακοής. Μετά την ηλικία των 85 ετών το ποσοστό ανεβαίνει στο 80%. Σαν παράγοντες κινδύνου πρόωρης απώλειας ακοής αναφέρονται η υπέρταση, ο διαβήτης, και το κάπνισμα.

Έρευνες όμως των τελευταίων ετών βρίσκουν ότι η σιδηροπενική αναιμία (αναιμία λόγω ανεπάρκειας σιδήρου) είναι ένας ισχυρός παράγοντας απώλειας ακοής, ιδιαίτερα σε νεαρότερα άτομα κάτω των 60 ετών. Για παράδειγμα. έρευνα με 305,339 άτομα ηλικίας 21-90 ετών επιβεβαίωσε αυτό το εύρημα. Επίσης βρήκε ότι η σιδηροπενική αναιμία έχει σημαντική σχέση, όχι μόνο με την αιφνίδια νευροαισθητηριακή απώλεια ακοής (SNHL) αλλά με άλλες μορφές απώλειας ακοής.

Η αναιμία λόγω ανεπάρκειας σιδήρου χαρακτηρίζεται από χαμηλά επίπεδα αιμοσφαιρίνης, φερριτίνης, και σιδήρου καθώς και αυξημένα επίπεδα των διαλυτών υποδοχέων τρανσφερίνης

Διατροφή και Τρόπος Ζωής για να έχουμε επαρκές σίδηρο

Διάφοροι παράγοντες σχετίζονται με χαμηλά επίπεδα σιδήρου, όπως η χαμηλή πρόσληψη σιδήρου από την διατροφή, οι αιμορραγίες λόγω αιμορρόειδων ή στις γυναίκες με την έμμηνο ρήση. Διάφορες τροφές μπορεί να μπλοκάρουν ή να ενισχύσουν την απορρόφηση του σιδήρου

Επίσης πολύ συχνά έχουμε μειωμένη απορρόφηση του σιδήρου από το γαστρεντερικό σύστημα λόγω υποχλωρυδρίας (μειωμένο υδροχλωρικό οξύ-HCl). Υποχλωρυδρία μπορεί να δημιουργηθεί με την υπερκατανάλωση αντιόξινων φαρμάκων και με την πάροδο της ηλικίας γιαυτό είναι συχνό φαινόμενο στους ηλικιωμένους..

Καλύτερες πηγές απορροφήσιμου σιδήρου (haem iron)

Ικανοποιητικές ποσότητες απορροφήσιμου σιδήρου μπορούμε να πάρουμε μόνο από ζωικές πηγές (haem iron), όπως:

• συκώτι μοσχαρίσιο,
• κόκκινο κρέας,
• σαρδέλες,
• οστρακοειδή.

Φυτικές πηγές σιδήρου (non-haem iron -μειωμένη απορρόφηση)

• Φρούτα: βερίκοκα, blackcurrants, σύκα, φλούδα λεμονιού, leeches, μάνγκο, passion fruit, δαμάσκηνα
• Πράσινα φυλλώδη λαχανικά: δυόσμος, μαϊντανός, καυτές πιπεριές,  παντζάρια,  πατάτες με φλούδα, μπιζέλια, φρέσκο σκόρδο, πράσα,  μαρούλι,  πιπεριές, φρέσκα κρεμμυδάκια, watercress,  μπρόκολα, λαχανάκια Βρυξελλών, κολοκύθια,  κραμπί,  κουνουπίδι,
• Ξηρά φρούτα: σύκα, φοινίκια, σταφίδες, δαμάσκηνα
• Ξηροί καρποί και σπόροι: σησάμι, ηλιόσποροι, κάσιους, πινόλια, φουντούκια, χαλεπιανά, αμύγδαλα, Brazil nuts,καρύδια 
• Όσπρια:  φακές, ρεβίθια, φασόλια μαυρομάτικα (λουβιά),  φασόλια (ιδιαίτερα τα κόκκινα)

Τροφές που μπλοκάρουν την απορρόφηση του σιδήρου

Αποφεύγουμε να τρώμε τα πιο κάτω μαζί με το κρέας, το συκώτι και άλλες τροφές που είναι καλές πηγές σιδήρου, ή με τα συμπληρώματα σιδήρου, γιατί εμποδίζουν την καλή απορρόφηση του. Ή, αντίθετα, αν έχουμε πολύ ψηλά επίπεδα σιδήρου, τις τρώμε για να μειώσουμε την απορρόφηση του

• Ρίγανη, Δενδρολίβανο, σπανάκι
• Κουρκουμάς (turmeric)
• Καφεΐνη (καφές, κακάο, μαύρο και πράσινο τσάι
• Πίτουρο σιταριού (wheat bran)
• Γαλακτοκομικά
• Συμπληρώματα ασβεστίου

Τροφές που ενισχύουν την απορρόφηση του σιδήρου

• Χυμός λεμονιού στο φαγητό
• Χυμός πορτοκαλιού με το φαγητό
• Βιταμίνη C. Παίρνετε τα συμπληρώματα σιδήρου μαζί με βιταμίνη C

Σημάδια ότι έχουμε ανεπάρκεια σιδήρου

Τα πιο κάτω συμπτώματα μπορεί να σχετίζονται και με ανεπάρκεια σιδήρου στον οργανισμό. Μπορεί βέβαια να σχετίζονται και με άλλα προβλήματα υγείας

• Μετεωρισμός (τυμπανισμός, πρήξιμο) ένα σύμπτωμα που παρουσιάζεται από συσσώρευση αερίων κυρίως στο παχύ έντερο
• Μυρμηγκιάσματα στα δάκτυλα γνωστά ως ‘pin and needles’ (καρφίτσες-και-βελόνες)
• Ωχρότητα
• Αδυναμία
• Ταχυκαρδίες
• Δύσπνοια
• Ξηρό δέρμα και μαλλιά
• Ευθραστα και καμπυλωτά νύχια
• Βουλιμία για αλάτι

Προσοχή στην απόλυτη χορτοφαγία (veganism)!

Προσοχή στους μύθους! Το σπανάκι του αγαπημένου ήρωα των παιδιών Πόπαϋ μπορεί να είναι ένα πολύ θρεπτικό λαχανικό, δεν μας δίνει όμως το σίδηρο του. Γιαυτό προσέχετε την απόλυτη χορτοφαγία. Μπορεί να σας προκαλέσει όχι μόνο ανεπάρκεια σιδήρου αλλά και ανεπάρκεια πρωτεΐνης. Οι φυτικές τροφές, με κάποιες σπάνιες εξαιρέσεις, δεν μας δίνουν ολοκληρωμένη πρωτεΐνη. Αν είστε χορτοφάγοι χρειάζεστε επαγγελματική συμβουλή από εξειδικευμένο Διατροφολόγο για να σας σχεδιάσει την διατροφή σας έτσι που να μην έχετε ανεπάρκεια σιδήρου και πρωτεΐνης. Ειδικά για τα μικρά παιδιά είναι πολύ επικίνδυνη η χορτοφαγία (veganism) που αποκλείει όλες τις ζωικές τροφές, ακόμα και τα αυγά και γαλακτοκομικά.

Και το πολύ σίδηρο βλάπτει!

Τα πολύ ψηλά επίπεδα σιδήρου για μακρό χρονικό διάστημα μας ‘σκουριάζουν’! Δηλαδή, προκαλούν σοβαρή ζημιά στα όργανα μας, όπως η καρδιά, το συκώτι, οι αρθρώσεις και το πάγκρεας μας