Η Αντι-αγγειογενετική Δίαιτα αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας που γίνεται τα τελευταία χρόνια για καταστολή της ανάπτυξης και μετάστασης του καρκίνου. Στην ιατρική κλινική πρακτική χρησιμοποιούνται ήδη αρκετά αντι-αγγειογενετικά φάρμακα, ως μέρος μιας στοχευμένης θεραπείας κατά των καρκινικών όγκων. Ας δούμε πρώτα τι είναι η αγγειογένεση και πως συνδέεται με τον καρκίνο

Η αγγειογένεση είναι η γένεση (δημιουργία) νέων αγγείων από τα ήδη υπάρχοντα αγγεία, και αποτελεί μια σημαντική διαδικασία εξάπλωσης και μετάστασης των καρκινικών όγκων. Τα νέα αγγεία που δημιουργούνται, μέσα από μια πολύπλοκη αγγειογενετική διαδικασία, διευκολύνουν την παροχή θρεπτικών συστατικών και οξυγόνου στους καρκινικούς όγκους βοηθώντας τους να μεγαλώσουν και να εξαπλωθούν.

Ο αγγειογενετικός διακόπης

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η αναστολή της αγγειογένεσης που στερεί από τον καρκινικό όγκο τα θρεπτικά στοιχεία που χρειάζεται για να μεγαλώσει και να εξαπλωθεί, είναι πλέον ένας από τους πιο υποσχόμενους αντικαρκινικούς στόχους στην κλινική πρακτική. Και αυτό διότι είναι πλέον ευρέως αποδεκτό ότι ένα από τα χαρακτηριστικά του καρκίνου είναι η ενεργοποίηση του αγγειογενετικού διακόπτη (angiogenic switch) που ανοίγει τον δρόμο για την αγγειογένεση.

Αυτός ο αγγειογενετικός διακόπτης υπάρχει σε όλα τα κύτταρα του σώματος αλλά ρυθμίζεται με την ισσοροπία μεταξύ αγγειογενετικών και αντι-αγγειογενετικών παραγόντων. Αυτή η ισορροπία στα καρκινικά κύτταρα είναι διαταραγμένη με αποτέλεσμα την αυξημένη αγγειογένεση. Η ενεργοποίηση του αγγειογενετικού διακόπτη έχει συνδεθεί με μεταβολικό στρες (χαμηλό 0₂ , χαμηλό pH, υπογλυκαιμία) μηχανικό στρες από τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων, ανοσολογικές αντιδράσεις, και γενετικές μεταλλάξεις που ενεργούν ογκογονίδια και εξαλείφουν ογκοκατασταλτικά γονίδια.

Η υπόθεση ότι ο καρκίνος χρειάζεται συνεχή παροχή αίματος για την ανάπτυξη και εξάπλωση του, και η διακοπή αυτής της παροχής με τη διακοπή της αγγειογένεσης, είναι γνωστή εδώ και 50 χρόνια από τον Judah Folkman ο οποίος πρότεινε ότι η ανάπτυξη του όγκου και η μετάσταση εξαρτώνται από την αγγειογένεση. Το πρώτο αντι-αγγειογενετικό φάρμακο έλαβε έγκριση από τον FDA των ΗΠΑ μόλις το 2004

Αντι-αγγειογενετική διατροφή: μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη και μετάσταση κάποιων καρκίνων

Πρόσφατη έρευνα-ανασκόπηση, που δημοσιεύτηκε τον περασμένο Ιανουάριο στο περιοδικό Pharmaceutics, εξέτασε τον ρόλο κάποιων τροφών με αντι-αγγειογενετική δράση που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για πρόληψη του καρκίνου*

Οι αντι-αγγειογενετικές τροφές

ΟΙ πιο κάτω τροφές περιέχουν συγκεκριμένες ουσίες οι οποίες έχουν τεθεί στο μικροσκόπιο μεγάλου αριθμού ερευνητών και έχει αποδειχθεί η αντι-αγγειογενετική τους δράση στην πρόληψη διαφόρων μορφών καρκίνου. Όπως τονίζουν οι ερευνητές μια διατροφή εμπλουτισμένη, συστηματικά και μακροχρόνια, με αντι-αγγειογενετικές τροφές μπορεί να βοηθήσει, στα αρχικά στάδια του καρκινικού όγκου, στην αποτροπή της ενεργοποίησης του αγγειογόνου διακόπτη, ο οποίος ανοίγει την πόρτα στην αγγειογένεση, αλλά και να αποτρέψει το ‘ξύπνημα’ της μικρομετάστασης από τον ‘λήθαργο’

Γλυκοζινολίτες: Σταυρανθή λαχανικά -μπρόκολο, λάχανο (κραμπί) kale, κουνουπίδι, λαχανάκια Βρυξελλών.

Τροφές πλούσιες σε γλυκοζινολίτες (glucosinolates) από τους οποίους παράγονται με τον τεμαχισμό, το μάσημα και την πέψη οι αντικαρκινικές, αντι-αγγειογενετικές ουσίες ινδόλη-3-καρβινόλη, το διινδολυμεθάνιο και η σουλφοραφάνη. Οι μεθόδοι και οι συνθήκες καλλιέργειας των σταυρανθών καθώς και η προετοιμασία, το ψήσιμο τους και οι ψηλές θερμοκρασίες, φάνηκαν να επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα τους στην πρόληψη του καρκίνου. Επίσης μεγάλη σημασία για την αποτελεσματικότητα τους έχει η υγεία του γαστρεντερικού συστήματος μέσα στο οποίο παράγονται από τα βακτήρια των εντέρων οι πιο πάνω αντικαρκινικές ουσίες από τους γλυκοζινολίτες των σταυρανθών.

Καμφερόλη: Kale, κινέζικο λάχανο, κραμπί, σπανάκι, άνηθος, σχοινόπρασο, κύμινο, tarragon.

Η καμφερόλη (kaempherol) φάνηκε σε in-vivo και in-vitro έρευνες να εμποδίζει την αγγειογένεση αναστέλοντας την έκφραση και έκκριση του αυξητικού παράγοντα VEGF-A

Γενιστεΐνη: Φασόλια φάβας, σόγια, κύμινο, καφές.

Σύμφωνα με έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Journal of Agricultural and Food Chemistry, ανάλογα με την ποικιλία του καφέ η περιεκτικότητα σε γενιστεΐνη κυμαίνεται στα 0.15-5.12 mg/kg dw. Γενικά η περιεκτικότητα σε ισοφλαβόνες βρέθηκε μεγαλύτερη στον καφέ φίλτρου και εσπρέσσο. Από τους εσπρέσσο πολύ μαγαλύτερη ποσότητα ισοφλαβόνων είχε ο καφές robusta σε σύγκριση με τον arabica.

Λυκοπένιο: Ντομάτες, καρπούζι,

Το λυκοπένιο ευρίσκεται σε μεγάλες ποσότητες στις ντομάτες και στο καρπούζι και σε μικρότερες ποσότητες στα κόκκινα γκρέιπφρουτ και την παπάγια. Μελέτες in-vivo in-vitro έδειξαν αξιοσημείωτη αντι-αγγειογενετική δράση του λυκοπένιου

Ελαγιτανίνες: Ρόδια.

Τα ρόδια (Punica granatum) είναι πλούσια σε ελαγιτανίνες με πιο άφθονη την πουνικαλγίνη (punicalagin). Οι ελαγιτανίνες μεταβολίζονται εύκολα από τη μικροχλωρίδα του εντέρου για να παραχθεί το ελλαγικό οξύ (ellagic acid). Τόσο η πουνικαλαγίνη όσο και το ελλαγικό οξύ έδειξαν ενδιαφέρουσες αντι-αγγειογενετικές ιδιότητες. Τα ρόδια περιέχουν επίσης μια λιγότερο μελετημένη ανθοκυανίνη, την πελαργονιδίνη (pelargonidin) με αντι-αγγειογενετικές ιδιότητες

Ρεσβερατρόλη: Σταφύλια, μούρα, κόκκινο κρασί, φιστίκια.

Τα σταφύλια περιέχουν μια μακρά λίστα από σημαντικά φυτοχημικά, όπως οι φλαιβόνες κουερσετίνη και καπμφερόλη, το ελλαγικό οξύ, η ρεσβερατρόλη, η φισετίνη και πολλά άλλα. Ιδιαιτερα η ρεσβερατρόλη, που βρίσκεται στην φλούδα των σταφυλιών, των μούρων, και των φιστικιών εμφανίζει αντι-αγγειογενετική δράση μειώνοντας την έκφραση του αγγειακού αυξητικού παράγοντα VEGF-A στα καρκινικά κύτταρα (Μελέτες 1, 2, 3, 4)

Πικεατανόλη: Κόκκινο κρασί

Μια πολυφαινολική ουσία που υπάρχει στα σταφύλια, τα μούρα και τα φυστίκια, η πικεατανόλη (piceatannol) παράγεται με τη ωρίμανση και ζύμωση των σταφυλιών και αποτελεί σύνηθες συστατικό στο κόκκινο κρασί. Επίσης η πικεατανόλη παράγεται και με τον μεταβολισμό της ρεσβερατρόλης. Έρευνες έδειξαν ξεκάθαρη αντι-αγγειογενετική δυναμική της πικεατανόλης με αναστολή του μονοπατιού αγγειογένεσης VEGF-A/VEGFR2

Δελφινιδίνη: Σκούρα μπλε-κόκκινα φρούτα και λαχανικά.

Η δελφινιδίνη είναι μια ανθοκυανιδίνη με αντι-αγγειογενετική δράση, που αφθονεί σε σκούρες μπλε-κόκκινες τροφές όπως τα μούρα, τα μαύρα σταφύλια, οι μελιτζάνες τα κόκκινα λάχανα.

Μυρισετίνη: Κρεμμύδια, σταφύλια, μούρα, ξηροί καρποί, τσάι.

Ερευνητές ανακάλυψαν ένα μηχανισμό μέσα από τον οποίο η μυρισετίνη προωθεί την απόπτωση και την καταστολή της αγγειογενετικής διαδικασίας

Κουερσετίνη: Κρεμμύδια, μπρόκολο, σπανάκι, ρίγανη.

Ιδιαίτερα άφθονη στα κρεμμύδια και σε λιγότερο βαθμό στο λάχανο, μπρόκολο, σπανάκι και ρίγανη η κουερσετίνη έχει ισχυρή αντι-αγγειογενετική δράση.

Ελευρωπαΐνη: Ελιές, ελαιόλαδο, φύλλα ελιάς.

Η ελευρωπαΐνη είναι μια φαινολική ένωση στις ελιές, τα φύλλα της ελιάς και στο έξτρα παρθένο ελαιόλαδο που ευθύνεται για την πικρή γεύση τους και έχει ισχυρή αντι-αγγειογενετική ιδιότητα

Φισετίνη: Φράουλες.

Η φισετίνη ευρίσκεται σε αφθονία στις φράουλες σε με μικρότερη ποσότητα στους ξηρούς καρπούς, ντομάτες, κρεμμύδια, αγγούρια, μήλα, ακτινίδια και σταφύλια. Η αντι-αγγειογενετική δραστηριότητα της φισετίνης έχει φανεί σε διάφορες έρευνες σε σε καρκίνους του πνεύμονα, του προστάτη, καθώς και σε μελάνωμα και ρετινοβλάστωμα.

Κυανιδίνη-3-γλυκοσίδη: μύρτιλα, κρανμπερι, σαμπούκο, φράουλες.

Η κυανιδίνη-3-γλυκοσίδη ευρίσκεται κυρίως στα φρούτα και λαχανικά με χρώματα κόκκινο έως μοβ μπλε όπως τα άγρια μύρτιλα (blueberry), τα μύρτιλα (bilberry), τα κράνμπερι (cranberry), σαμπούκο (elderberry) και φράουλες. Έρευνες έδειξαν ότι καταστέλλει την έκφραση του παράγοντα VEGF-A σε ανθρώπινα κερατινοκύτταρα. Ιδιαίτερα ενδιαφέρον παρουσιάζει η δράση της κυανιδίνης-3-γλυκοσίδης στην αναστολή της αγγειογένεσης στον καρκίνο του μαστού.

Επιγαλλοκατεχίνη-3 (EGCG)-: πράσινο τσάι.

Η επιγαλλοκατεμίνη-3 (EGCG) έδειξε σε πολλές έρευνες ισχυρή αντι-αγγειογενετική δράση. Η πιο πλούσια πηγή της είναι το πράσινο τσάι

Καχεόλη και καφεστόλη: καφές.

Η δύο αυτές ουσίες έχουν σημαντική αντι-αγγειογενετική δυναμική, όμως επηρεάζονται από την ποικιλία του καφέ και τις διαδικασίες, καβουρδίσματος και ψησίματος. Για παράδειγμα το φιλτράρισμα του καφέ τις κατακρατά μέσα στο χαρτί. Όπως τονίζουν οι ερευνητές ο παραδοσιακός Ελληνικός καφές περιέχει μεγάλες ποσότητες αυτών των αντικαρκινικών ουσιών, καθώς και άλλες υγιεινές ουσίες, σε σύγκριση με τους καφέδες που φιλτράρονται.

Ροσμαρινικό οξύ και λουτεολίνη: Ρίγανη.

Και οι δύο ουσίες έδειξαν ισχυρή αντι-αγγειογενετική δράση

Καρνοσόλη και καρνοσολικό οξύ: Δενδρολίβανο.

Το δενδρολίβανο περιέχει αρκετές αντι-αγγειογενετικές ουσίες όπως η καρνοσόλη και το καρνοσολικό οξύ

Είναι σημαντικό να θυμάστε πάντα ότι..

• Τα τρόφιμα μπορούν να αποτελέσουν ένα σημαντικό όπλο για πρόληψη του καρκίνου αν καταναλωνονται συστηματικά και μακροχρόνια σε συνδυασμό με ένα υγιεινό τρόπο ζωής.
• Επίσης για να διατηρήσουν τις θεραπευτικές τους ιδιότητες πρέπει να είναι καθαρά από χημικές ουσίες. Σίγουρα ένα τρόφιμο που μεγάλωσε μέσα σε χώμα γεμάτο φυτοφάρμακα όχι μόνο μπορεί να έχει χάσει τις θεραπευτικές του ιδιότητες, αλλά μπορεί να έχει και αντίθετα αποτελέσματα.
• Ο τρόπος μαγειρέματος επίσης έχει μεγάλη σημασία για τη διατήρηση των θεραπευτικών στοιχείων. Προτιμούμε να ψήνουμε τα χόρτα στον ατμό, όχι μέσα στο νερό, εκτός αν θα τα κάνουμε σούπα, άλλο φαγητό που θα φάμε και το ζωμό.
• Η αποθήκευση των τροφίμων επηρεάζει τις ιδιότητες τους. Για παράδειγμα το ελαιόλαδο για να διατηρήσει τις θεραπευτικές του ιδιότητες πρέπει να φυλάγεται σε σκούρο γυάλινο μπουκάλι, μακρια από το φως της ημέρας. Επίσης αποφεύγουμε τις πλαστικές συσκευασίες, διαλέγουμε χάρτινα σακούλια, ή γυάλινα μπουκάλια.

Βιβλιογραφία: 1, 2, 3, 4, 5,