Το ξέρατε ότι ένας πολύ σημαντικός ρόλος του φυσικού φωτός της ημέρας για τη διατήρηση της υγείας μας είναι ο συγχρονισμός του Κεντρικού Βιολογικού Ρολογιού του οργανισμού μας με το περιβάλλον μας;

Το Κεντρικό Βιολογικό Ρολόι μας (Master Clock) αποτελείται από μια ομάδα νευρικών κυττάρων στον υποθάλαμο του εγκεφάλου που ονομάζεται Υπερχιασματικός Πυρήνας και συγχρονίζεται με τον 24-ωρο κύκλο του φωτός, γνωστός και ως Κιρκάδιος Κύκλος μέρας-νύχτας. Ο συγχρονισμός αυτός επιτυγχάνεται μόνο όταν το φως της ημέρας πέφτει πάνω στους φωτο-υποδοχείς των οφθαλμών μας

Το 2017 οι Jeffrey C. Hall, Michael Rosbash και Michael W. Young ανακάλυψαν τον μοριακό μηχανισμό –βιολογικό ρολόι– μέσα στο κύτταρο που ελέγχει τον Κιρκάδιο Ρυθμό και βραβεύτηκαν με το βραβείο Νόμπελ . Η ανακάλυψη αυτή εξηγεί τον τρόπο που οι άνθρωποι, τα ζώα και τα φυτά προσαρμόζουν τους βιολογικούς τους ρυθμούς έτσι που να συγχρονίζονται με τις περιστροφές της Γης. Όπως φάνηκε, το εσωτερικό μας ρολόι προσαρμόζει, με εξαιρετική ακρίβεια, τη φυσιολογία μας στις διαφορετικές φάσεις της ημέρας ρυθμίζοντας σημαντικές λειτουργίες όπως συμπεριφορά, επίπεδα ορμονών, ύπνο, θερμοκρασία σώματος και μεταβολισμό.

Το Κεντρικό Βιολογικό Ρολόι μας επαναπρογραμματίζεται σε καθημερινή βάση για να είναι συγχρονισμένο με το περιβάλλον στο οποίο βρισκόμαστε (όπως π.χ. όταν ταξιδεύουμε σε χώρες με διαφορετικές ώρες). Για να γίνει αυτός ο συγχρονισμός πρέπει να έχουμε τακτική έκθεση (μέσω των οφθαλμών μας) στο λαμπρό φως της ημέρας αλλά και στο απόλυτο σκοτάδι της νύχτας.

Έχουμε μέσα μας και άλλα επιμέρους βιολογικά ρολόγια σε διάφορα όργανα του σώματος τα οποία συγχρονίζονται με το Κεντρικό Βιολογικό Ρολόι του εγκεφάλου, γιαυτό όταν αυτό δυσλειτουργεί ούτε το σώμα μας δεν λειτουργεί σωστά.

Βιολογικό ρολόι και προβλήματα υγείας

Έρευνες έχουν συνδέσει την έλλειψη συγχρονισμού του Κεντρικού Ρολογιού με πολλά προβλήματα υγείας, όπως διαβήτης λόγω διαταραχών στον έλεγχο της γλυκόζης, παχυσαρκία λόγω διαταραχών στις ορμόνες της πείνας, αύξηση του δείκτη φλεγμονής C-Reactive Protein (CRP) που έχει συνδεθεί με θανατηφόρα εμφράγματα, διαταραχές στην διάθεση και στον ύπνο, κατάθλιψη και πολλά άλλα. Γενικά τίποτε στον οργανισμό μας δεν δουλεύει σωστά όταν το Κεντρικό Βιολογικό Ρολόι μας είναι εκτός λειτουργίας.

Για παράδειγμα όσοι υποφέρετε από υπέρταση προσέξτε στην εικόνα με το βιολογικό ρολόι την διακύμανση της αρτηριακής πίεσης. Υπάρχουν δύο χρονικά σημεία κατά τη διάρκεια του 24-ώρου που πρέπει να είστε πιο προσεκτικοί διότι η πίεση είναι πιο ψηλή. Κατ’ αρχάς πρέπει να ξέρετε ότι η πιέση ανεβοκατεβαίνει κατά τη διάρκεια της μέρας και αυτό είναι εντελώς φυσιολογικό σε ένα υγιές άτομο.

Όπως φαινεται στην εικόνα με το Βιολογικό Ρολόι, κάθε 12 ώρες η αρτηριακή πίεση ανεβαίνει. Το πρωί γύρω στις 6:30 η ανεβαίνει απότομα και το απόγευμα γύρω στις 6:00 έχουμε την ψηλότερη πίεση όλου του 24ώρου. Καλό λοιπόν είναι εκείνες τις ώρες, μεταξύ 6:00-8:00 το πρωί και 6:00-8:00 το απόγευμα να είστε ήρεμοι και χαλαροί να να μην εκνευρίζεστε. Καλό είναι μόλις ξυπνήσετε, με άδειο στομάχι, πριν το πρόγευμα, να κάνετε μια μέτριας έντασης άσκηση (30-45 λεπτά) στον καθαρό αέρα, όπως περπάτημα, κολύμπι, ποδήλατο. Η άσκηση έχει εξαιρετικά θετική επίδραση στην πίεση. Το ίδιο κάνετε και το απόγευμα πριν το δείπνο, με άδειο στομάχι.

Συμπερασματικά…

Για να δουλεύει ο οργανισμός μας ‘σαν ρολόι’ με όλα τα ευεργετικά συνεπακόλουθα στην υγεία μας χρειαζόμαστε καθημερινή έκθεση στο λαμπρό φως της ημέρας για 30-60 λεπτά, ιδανικά πρωί με το ξημέρωμα και/ή κατά το ηλιακό μεσημέρι. Χρειαζόμαστε επίσης και την τακτική έκθεση στο απόλυτο σκοτάδι της νύχτας για να μπορεί να λειτουργήσει σωστά, μέσω του Υπερχιασματικού Πυρήνα, η Επίφυση μας (Pineal Gland) η οποία παράγει την μελατονίνη (την ορμόνη του ύπνου). Η μελατονίνη είναι μια εξαιρετικά σημαντική ορμόνη που, εκτός από την ρύθμιση του ύπνου, έχει ρόλο στην μείωση της τοξικότητας του οργανισμού και την αποβολή των βαριών μετάλλων από το σώμα, όπως το κάδμιο, χαλκό, μόλυβδο, αλουμίνιο και άλλα.

Τα γυαλιά ηλίου είναι σίγουρα χρήσιμα σε πολλές περιπτώσεις, όπως, για παράδειγμα, όταν οδηγούμε απέναντι στον ήλιο ή είμαστε σε περιοχές με αντανάκλαση (χιόνι, θάλασσα) αλλά δεν πρέπει να τα φοράμε συνέχεια για να επιτρέψουμε στο φως της ημέρας να περάσει από τα μάτια μας και να ενεργοποιήσει τον Κεντρικό μας Ρολόι στον εγκέφαλο. Μπορείτε να φορέσετε καπέλο χωρίς να βάλετε γυαλιά για να παίρνετε το φως χωρίς να έχετε τις ακτίνες του ήλιου κατευθείαν μέσα στα μάτια σας.

Πέραν των πιο πάνω μην ξεχνάτε ότι ο ήλιος είναι πολύ σημαντικός και για την παραγωγή της βιταμίνης Δ γιαυτό πρέπει καθημερινά να εκθέτετε όσο το δυνατό μεγαλύτερο μέρος γυμνού σώματος σας στον ήλιο για περίπου μισή ώρα (ή όσο αντέχει το δέρμα σας χωρίς να πάθετε εγκαύματα).