ΑΝΘΟΚΥΑΝΙΝΕΣ (anthocyanins)

Οι ανθοκυανίνες πήραν το όνομα τους από τις ελληνικές λέξεις άνθος και κυανός. Είναι υδατοδιαλυτές πολυφαινόλες που δίνουν τα χρώματα ροζ, κόκκινο, μαύρο, μπλέ και μοβ στα φυτά. Το χρώμα εξαρτάται από το μέτρο οξύτητας (pH) το οποίο καθορίζει το σκουρότερο ή ανοικτότερο χρώμα

Οι χρωστικές ανθοκυανίνης στα φυτά έχουν ρόλο κυρίως στην έλξη εντόμων και πουλιών για επικονίαση και διασπορά σπόρων αλλά και τα βοηθούν να αντέχουν στο κρύο και τα μικρόβια. Προσφέρουν επίσης αντιοξειδωτική άμυνα στους φυτικούς ιστούς

Ιδιότητες των ανθοκυανίνων στην υγεία

Οι ανθοκυανίνες έχουν ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες οι οποίες είναι ανάλογες με την ένταση του χρώματος. Διάφοροι ερευνητές βρήκαν ότι οι ανθοκυανίνες σταθεροποιούν το DNA, τροποποιούν την έκφραση του γονιδίου των λιποκυττάρων (Επιγενετική), βελτιώνουν την έκκριση και ευαισθησία της ινσουλίνης και έχουν αντι-φλεγμονώδεις, αντικαρκινικές, νευροπροστατευτικές και αντιβακτηριακές επιδράσεις.

Σε έρευνες φαίνεται να αυξάνουν την δράση του ενζύμου σιρτουίνη 6 (SIRT6), που συνδέεται με τον μεταβολισμό της γλυκόζης. Μια από τις ανθοκυανίνες, η κυανιδίνη, που βρίσκεται σε αφθονία στα άγρια μούρα, στα φραγκοστάφυλα και τα lingonberries, φάνηκε να μειώνει την έκφραση των καρκινικών γονιδίων Twist1 και GLUT1 και να αυξάνει την έκφραση του γονιδίου καταστολής όγκου FoXO3 στα κύτταρα.

Άλλοι ερευνητές εντόπισαν ανθοκυανίνες στους ιστούς των πνευμόνων, πολύ σύντομα μετά που καταναλώθηκαν, οι οποίες μείωσαν την βλέννα και τις φλεγμονώδεις εκκρίσεις. Η βελτίωση αυτή φάνηκε στους μη καπνιστές και σε αυτούς που σταμάτησαν το κάπνισμα, αλλά όχι στους καπνιστές.

Σε άλλη έρευνα φάνηκε ότι οι ανθοκυανίνες από τα μούρα, ιδιαίτερα τα σκούρα-μαύρα, όπως τα μύρτιλα και τα φραγκοστάφυλα, βελτιώνουν τον μεταβολισμό της γλυκόζης μετά από ένα γεύμα. Συγκεκριμμένα η κατανάλωση μόνο 75 γραμμαρίων φραγκοσταφύλων (blackcurrants) επιβράδυνε την άνοδο της γλυκόζης και της ινσουλίνης στο αίμα μετά το γεύμα.

Ιδιαίτερα, οι ανθοκυανίνες των άγριων μύρτιλων (bilberries) φάνηκαν να βελτιώνουν την όραση και την ποιότητα του καρδιαγγειακού συστήματος. Έρευνες έχουν συνδέσει τα άγρια μύρτιλα με ευεργετική δράση σε οφθαλμικές διαταραχές όπως ο καταράκτης, η αμφιβληστροπάθεια, ο εκφυλισμός της ωχράς κηλίδας, η μυωπία και η νυχτερινή όραση.

Βιοδιαθεσιμότητα των ανθοκυανίνων

Οι ανθοκυανίνες απορροφώνται άθικτες (χωρίς να αφαιρεθεί το τμήμα του σακχάρου τους). Έρευνες σε ανθρώπους έδειξαν απορρόφηση ανθοκυανίνων 1-2 ώρες μετά που κατανάλωσαν σταφύλια, κόκκινο κρασί, καρπούς κουφοξυλιάς (elderberry), φραγκοστάφυλα (blackcurrant), chokeberry, ιβίσκο (hibiscus) και σμέουρα (raspberry).

Στα άγρια μύρτιλα (σε εκχύλισμα) ανιχνεύθηκαν δεκατρία είδη ανθοκυανίνων, οι οποίες μετά την κατανάλωση φάνηκε να συγκεντρώνονται σε κάποια όργανα επιλεκτικά, όπως στο συκώτι, στα νεφρά, στους όρχεις, στους πνεύμονες, και στον εγκέφαλο.

Έρευνες σε αρουραίους μετά από χορήγηση ανθοκυανίνων άγριου μύρτιλου (bilberry) , βρήκαν τρεις φορές μεγαλύτερη συγκέντρωση ανθοκυανίνων στα νεφρά σε σύγκριση με το αίμα και ενάμιση φορά μεγαλύτερη συγκέντρωση στο δέρμα.

Οι ανθοκυανίνες στις τροφές

Η περιεκτικότητα ανθοκυανίνων στις τροφές εξαρτάται από τους περιβαλλοντικούς παράγοντες μέσα στους οποίους μεγαλώνουν τα φυτά, όπως η ηλιακή ακτινοβολία, η θερμοκρασία του περιβάλλοντος και η περιεκτικότητα του εδάφους σε άζωτο και φωσφόρο.

Οι ανθοκυανίνες βρίσκονται κυρίως στη φλούδα των μούρων η οποία συχνά φθείρεται κατά τη συγκομιδή με αποτέλεσμα τη μείωση της περιεκτικότητας τους. Η ψηλότερη συγκέντρωση ανθοκυανίνων είναι όταν τα μούρα ωριμάσουν.

Επίσης τις βρίσκουμε στα σταφύλια, κόκκινο κρασί, καρπούς κουφοξυλιάς (elderberry), φραγκοστάφυλα (blackcurrant), chokeberry, ιβίσκο (hibiscus) και σμέουρα (raspberry).